Star Truck
Marka Star to jedna z najbardziej znanych marek, które pochodzą z Polski. Pod nią oferowane były przede wszystkim samochody ciężarowe, a także autobusy, lecz tych nie było zbyt wiele, gdyż w swojej historii Fabryk Samochodów Ciężarowych „Star” wyprodukowała tylko trzy autobusy. Aktualnie marka ta już nie istnieje po tym jak została wchłonięta przez MANa, a firma zlikwidowana.
Star — historia marki
Powstanie marki Star to efekt zmian ustrojowych, do których doszło po zakończeniu II wojny światowej, gdy Polska trafiła do radzieckiej strefy wpływów, co spowodowało między innymi wprowadzenie w naszym kraju gospodarki planowanej. Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star” nie powstała jednak od zera. Podobnie jak wiele innych przedsiębiorstw motoryzacyjnych utworzonych po II wojnie światowej, Star również powstał na bazie istniejącej już fabryki.
W wypadku Fabryki Samochodów Ciężarowych „Star” na bazę wybrano zakłady w Starachowicach, które wcześniej istniały jako Zakłady Mechaniczne w Starachowicach, gdzie wytwarzano między innymi armaty, lecz także ramy do samochodów, które były produkowane w Warszawie przez firmę Lillpop, Rau i Loewenstein, której nie zezwolono na dalsze działanie po zmianie ustrojowej w Polsce.
Pierwotnie firma nie nazywała się jednak Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star”. Pierwszą nazwą była bowiem Fabryka Samochodów Ciężarowych imienia Feliksa Dzierżyńskiego. Nazwa „Star” pojawiła się z racji na to, że dokładnie tak nazywała się marka samochodów ciężarowych, które były produkowane w Starachowickich zakładach. Pierwsze auto pod tą nazwą pojawiło się w 1948 roku. Był nim Star 20.
Firma istniała przez cały okres PRLu i do 1981 roku wyprodukowała 500 tysięcy samochodów ciężarowych. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, gdy Polska była w trakcie kolejnej transformacji ustrojowej, w skład której wchodziły między innymi ogromne przemiany gospodarcze, fabryka była na skraju likwidacji. Ostatecznie problemy zakończyły się tym, że w 1991 roku doszło do strajku okupacyjnego, po którym doszło do przekształcenia spółki w Zakłady Starachowickie S.A i tym samym jej prywatyzacji.
Wokół zakładów w Starachowicach kontrowersje się jednak nie zakończyły. W połowie lat 90. XX wieku przejęła je bowiem spółka Sobiesław Zasada Centrum, czyli firma należąca do byłego kierowcy rajdowego, który pracował między innymi dla Porsche AG, czy też pełnił rolę przedstawiciela koncernu Daimler-Benz w Polsce. Dodatkowo posiada wiele salonów samochodów, a w 2021 roku stał się najstarszym kierowcą w historii WRC, gdy w wieku 91 lat wystartował w Rajdzie Safari.
Zasada przejął wtedy zakłady Star, a także firmy takie jak Autosan, czy też Jelcz. Podzielił on wtedy Zakłady Starachowickie Star S.A. na dwie spółki — Star Trucks Sp. z o.o., a także Inwest Star S.A., która zajmowała się produkcją komponentów do pojazdów użytkowych. Niedługo później głównym udziałowcem spółki Star Trucks Sp. z o.o. stała się duża niemiecka grupa MAN AG, czyli jeden z największych producentów samochodów ciężarowych w Europie i na całym świecie.
W pierwszych latach po przejęciu Star Trucks przez MANa firma produkowała wciąż autorskie konstrukcje, lecz wykorzystywała do nich niektóre elementy pochodzące od swojego niemieckiego właściciela, takie jak na przykład jednostki napędowe, czy nawet całe kabiny. W 2003 roku zmieniono nazwę na MAN STAR Trucks & Buses Sp. z o.o., a do tego przeniesiono siedzibę do Sadów, czyli miejscowości pod Poznaniem. Zakłady w Starachowicach stały się wtedy oddziałem firmy.
Produkcja samochodów ciężarowych w zakładach firmy była stopniowo wygaszana. W 2003 roku większość przeniesiono ją do Grazu, gdzie MAN posiadał fabrykę należącą w przeszłości do grupy Steyr-Daimler-Puch AG. W Starachowicach wtedy produkowano jeszcze jedynie pojazdy wojskowe, a także pojazdy dla innych służb. Nawet ją oficjalnie zakończono jednak w 2006 roku.
Od zakończenia produkcji samochodów ciężarowych zakłady w Starachowicach były wykorzystywane do konstrukcji szkieletów autobusów, a także komponentów trafiających do samochodów ciężarowych i autobusów marki MAN. Obecnie działa już tylko zakład w Starachowicach, a fabryka w Sadach została zamknięta w 2016 roku.
Sama spółka MAN Star Trucks & Buses zmieniła nazwę, tym samym kończąc historię marki Star. Wtedy zmieniono nazwę spółki na MAN Bus Sp. z o.o., dodatkowo w tym samym roku zakończono również oferowanie pojazdów pod marką Star. Ostatnim takim samochodem ciężarowym był Star TGL, czyli tak naprawdę MAN TGL.
Rozwój marki w zakresie oferty dla transportu drogowego
W swojej historii zakłady „Star” wyprodukowały naprawdę wiele pojazdów ciężarowych i stworzyły wiele ich modeli. W ciągu całego okresu istnienia firmy w Starachowicach powstało około 631,5 tysiąca pojazdów, które trafiały do Polski, a także innych państw Bloku Wschodniego, czy też do Angoli, Jemenu, Tajlandii, Libii, Chin oraz Egiptu.
Historia marki związana z tym jaka była jej oferta dla transportu drogowego, rozpoczęła się od modelu Star 20, który na rynek wydano w roku 1948. Model ten to pierwsza całkowicie polska ciężarówka, która uznawana jest za jedną z najlepszych ciężarówek bloku wschodniego z przełomu lat 40. i 50. XX wieku.
Następca Stara 20, czyli Star 21 zadebiutował w roku 21. Miał on naprawić błędy, które okazały się bardzo problematyczne podczas eksploatacji Stara 20. Był to zmodernizowany Star 20, który wciąż jednak posiadał pewne wady. Problemem było między innymi to, jak krótki był rozstaw osi, co sprawiało problemy podczas jazdy z dużym obciążeniem.
W 1960 roku udało się na rynek wypuścić Stara 25, który miał być pierwotnym następcą modelu 20, lecz firmie zabrakło finansów na wprowadzenie go do seryjnej produkcji. Dlatego trafił on do niej dopiero w roku 1960. Model ten produkowano między innymi w wersji Star 25 Tropic, która była opracowana z myślą o pracy w warunkach klimatycznych, które panowały w krajach afrykańskich.
Star nie posiadał jednak bardzo rozwiniętych pojazdów. Były one popularne przede wszystkim ze względu na to, że dostępność zagranicznych aut była niższa, niż ma to miejsce obecnie, a do tego ich ceny były często nieosiągalne dla wielu Polaków. Samochodami, które mogły jakkolwiek nawiązywać do poziomu europejskich konstrukcji to dwa ostatnie modele aut Star.
Pierwszym z nich był Star S2000, czyli samochód ciężarowy w klasie od 8 do 15 ton. Model ten korzystał z wielu podzespołów, które pochodziły z pojazdów MAN L2000 oraz M2000 Evolution. Do tego pod kabiną znaleźć można było jednostkę MANa, a niemiecka firma udostępniła również deskę rozdzielczą i inne elementy wnętrza kabiny. Ostatnim pojazdem w historii marki Star był z kolei Star TGL, czyli tak naprawdę MAN TGL. Pojazd ten to lekki bądź średni samochód ciężarowy, którego budowę rozpoczęto w 2005 roku i do 2009 roku w Polsce był oferowany również z oznaczeniem Star TGL.
Nowe technologie oraz rozwiązania w zakresie ekologii
Star jest marką, która już nie istnieje. Obecna była do 2009 roku, a własne pojazdy tej marki były budowane mniej więcej do końca pierwszych lat XXI wieku. W tym czasie jedynymi nowymi technologiami, które były wykorzystywane w pojazdach, były systemy oczyszczania czy też redukcji spalin, jakie były montowane w jednostkach napędowych budowanych przez MANa i dostarczanych do pojazdów marki Star.
Sprzedaż marki w ostatnich latach i w 2022 roku
Od 13 lat pojazdy marki Star nie są już dostępne w żadnych salonach. Ostatecznie markę tą wycofano w roku 2009, gdy MAN zdecydował się również na usunięcie członu Star z nazwy spółki, która powstała w miejsce byłej Fabryki Samochodów Ciężarowych „Star”. Obecnie pojazdy oznaczane marką Star można jedynie zakupić na rynku wtórnym, przez co danych na temat tego jak pojazdy tej marki się sprzedają, po prostu nie ma.
W 2018 roku powrotu marki „Star” w Polsce chciała jednak między innymi grupa Zasada. Liczyła ona na to, że uda się ją przywrócić przede wszystkim w celu produkowania pojazdów wojskowych. Ostatecznie MAN udzielił Grupie Zasada, a dokładniej przedsiębiorstwu Autobox dokumentacji technicznej aut Star, lecz sama marka raczej do Polski już nie wróci.